Mijn hart: een wonderbaarlijk orgaan

            Een jaar geleden lag ik op een brancard. Ik werd verplaatst van het ene naar het andere ziekenhuis, waar de monitoring van mijn hart zeer intensief kon plaats vinden. Ik was aangeland op een plek waar iedereen eigenlijk ver vandaan wil blijven, maar toch voor de meesten het grootste risico is: de hartbewakingsafdeling. Het overkwam me. Een veels te hoge hartfrequentie (240 slagen per minuut) en soms stilstand. Het eerste was vervelend, het tweede door het omvallen, erg lastig. En pijnlijk. Pas nu, één jaar later, twee dagelijkse medicijnen (waaronder een beta-blokker) en een pacemaker later, heb ik me verdiept in wat er nu aan de hand is. Het hart van Sandeep Jauhar is mijn eerste gids geweest.

Eerlijk gezegd, ik weet het nog steeds niet. Het boek vertelt over mooie ontdekkingen op het gebied van hartonderzoek en innovatie. Pas na de Tweede Wereldoorlog is met name in Amerika hard gewerkt aan het indammen van het aantal slachtoffers van hartfalen. Sinds de jaren’50 werd dood door een hartstilstand als gezondheidsrisico nummer 1 betiteld en werden er grote overheidsfondsen voor vrijgemaakt. Het leverde succesvolle openhartoperaties op, harttransplantaties, stents, kennis over de oorzaken en gevolgen van dichtslippende slagaderen, de relatie hart en longen, medicijnen tegen van alles en nog wat, onderhuids geplaatste defibrillatoren en pacemaker. Mega-campagnes tegen roken en obesitas als veroorzaker van hartproblemen hebben de wereldwijde bewustwording ook flink verhoogd. Het zijn fantastische verhalen over de grote hartonderzoekers. Met gevaar voor eigen leven en carriere experimenteerden ze dat het een lust was. Op hun eigen lichaam vaak. Gedreven door ervaringen binnen hun eigen familie. Gebruikmakend van de wens van mensen die toch geen andere optie meer zaken dan hun lichaam beschikbaar te stellen voor onderzoek. Hun namen zijn door Jauhar ook geboekstaafd. We zijn deze mensen veel dank verschuldigd.

Maar al dit vooral technische geweld heeft een ander stuk opzij gezet: de effecten van teveel stress en verkeerde levensstijl op ons hart. Psychische stress is op zich al voldoende om levensgevaarlijke hartritmestoornissen te veroorzaken. Dit werd in de jaren ’90 al onderzocht en gedocumenteerd o.a. door Bernard Lown in The Lost Art of Healing (1996). Jauhar gebruikt het verhaal van zijn Indiaanse moeder om dit uit te leggen. (Net zoals de familieverhalen over plotselinge dood van zijn opa hem aanzette cardioloog te worden in Amerika.) De remedie is niet méér techniek en méérmedicijnen. Wat veel cardiologen graag doen. Ook de mijne. Nee eerder stressmanagement, veel bewegen, gezond eten, niet roken en met mate drinken. En groepsgewijze psycho-sociale ondersteuning. Deze therapie is ook al in sommige Nederlandse ziekenhuizen beschikbaar. Helaas hebben in 2018 de cardiologen die ik sprak me daar niet op gewezen. Misschien had ik dan niet in september ’18 onder een grote loep gelegen en een pacemaker geplaatst gekregen. Daar zou dus nog meer onderzoek naar gedaan mogen worden.

Voor iedereen die dit leest: dat hart is een super zo niet allerbelangrijkste ding van je lichaam waar je goed op moet letten. Lees dit boek, Het hart, dus en wees er super zuinig op. Als je jong bent denk je, het zal wel. Als je te laat, te oud etc. bent zoals ik denk je, stom. Mijn hart was gezond, niets op aan te merken, hartvaten ed schoon, maar toch… Teveel jaren teveel stress. Nu op naar structurele ontspanning, structurele stressreductie en een gezonde levensstijl. Op naar de minimaal 85 jaar in goede gezondheid. Ik kan het, jij ook wel!